سرطان ریه یک بیماری است که در آن سلول‌های غیرطبیعی در ریه‌ها شروع به رشد می‌کنند. ریه‌ها دو اندام اسفنجی در قفسه سینه هستند که وظیفه‌ی تنفس را بر عهده دارند. سرطان ریه یکی از دلایل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در سراسر جهان است.
سیگار و سرطان
افرادی که سیگار می‌کشند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند. هرچه فرد بیشتر و برای مدت طولانی‌تری سیگار بکشد، خطر ابتلا افزایش می‌یابد. با این حال، ترک سیگار حتی بعد از سال‌ها مصرف می‌تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. همچنین، سرطان ریه ممکن است در افرادی که هرگز سیگار نکشیده‌اند نیز اتفاق بیفتد.
علائم سرطان ریه
این بیماری در مراحل اولیه معمولاً علائم واضحی ندارد و هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، معمولاً بیماری پیشرفته شده است. برخی از علائم و نشانه‌های سرطان ریه که در داخل و اطراف ریه‌ها رخ می‌دهد عبارتند از:
- سرفه‌ای که از بین نمی‌رود.
- درد قفسه سینه.
- سرفه همراه با خون، حتی به مقدار کم.
- گرفتگی صدا.
- تنگی نفس.
- خس‌خس سینه.
هنگامی که این سرطان به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد، ممکن است علائمی مانند:
- درد استخوان.
- سردرد.
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص.
- از دست دادن اشتها.
- تورم در صورت یا گردن ظاهر شود.
علائم مرگ در بیماران مبتلا به سرطان ریه
علائم مرگ در بیماران مبتلا به سرطان ریه در مراحل پایانی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
تنگی نفس شدید و مداوم: بیمار حتی زمانی که در حال استراحت است نیز به سختی نفس می‌کشد.
کاهش هوشیاری: اکثر مواقع بیمار خواب است یا در حالت نیمه هوشیار قرار دارد.
سرفه‌های خونی یا شدید: سرفه‌های حاوی خون یا سرفه‌های دردناک ممکن است تشدید شود.
دردهای استخوانی شدید: به دلیل گسترش سرطان به استخوان‌ها، بیمار ممکن است دردهای شدید استخوانی را تجربه کند.
بی اشتهایی و کاهش وزن شدید: بیمار به شدت ضعیف و لاغر می‌شود و علاقه‌ای به غذا خوردن ندارد.
علائم سرطان ریه در زنان
علائم سرطان ریه در زنان می‌تواند متفاوت باشد و گاهی به سادگی با دیگر مشکلات سلامتی اشتباه گرفته می‌شود. این علائم شامل موارد زیر هستند:
سرفه‌های مداوم: اگر سرفه‌ی شما برای مدت طولانی ادامه داشته و بهبود پیدا نکند، ممکن است نشانه‌ای از این سرطان باشد.
تنگی نفس: ممکن است حتی در انجام فعالیت‌های روزمره مثل بالا رفتن از پله‌ها یا پیاده‌روی کوتاه، با مشکل در تنفس مواجه شوید.
خستگی شدید: اگر احساس خستگی مفرط دارید که با استراحت هم بهبود پیدا نمی‌کند، ممکن است نشانه‌ای از این سرطان باشد.
درد در قفسه سینه یا پشت: ممکن است در ناحیه قفسه سینه یا پشت خود احساس درد یا فشار کنید.
سرفه همراه با خون: حتی اگر مقدار کمی خون در سرفه‌های شما دیده شود، نیاز است که سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
کاهش اشتها و وزن: اگر بدون اینکه تغییری در رژیم غذایی یا فعالیت‌های خود داده باشید، وزن شما به شدت کم شود و اشتهای خود را از دست بدهید، این می‌تواند از علائم سرطان باشد.
گرفتگی صدا: تغییر در صدا، مانند گرفتگی صدا که از بین نمی‌رود، ممکن است یکی از علائم سرطان ریه باشد.
صداهای غیرعادی هنگام تنفس: اگر هنگام نفس کشیدن صدای خس‌خس یا صداهای غیرعادی دیگری می‌شنوید، این موضوع می‌تواند نگران کننده باشد.
اگر هر کدام از این علائم را تجربه کردید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم انجام شود.
مراجعه به پزشک
اگر هر یک از علائم فوق را دارید و نگران آن هستید، حتماً با پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید. اگر سیگار می‌کشید و قادر به ترک آن نیستید، از پزشک بخواهید تا استراتژی‌هایی برای کمک به ترک سیگار به شما ارائه دهد. این استراتژی‌ها ممکن است شامل مشاوره، دارو یا محصولات جایگزین نیکوتین باشد.
علل بروز
سرطان ریه زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های ریه دچار تغییرات ژنتیکی در DNA خود می‌شوند. DNA به سلول‌ها می‌گوید که چگونه رشد و تکثیر کنند و در زمان مناسب از بین بروند. اما در سلول‌های سرطانی، این فرآیندها مختل می‌شود. سلول‌ها به سرعت تکثیر می‌شوند و همچنان زنده می‌مانند، حتی زمانی که سلول‌های سالم می‌میرند. این روند باعث تشکیل توده‌ای به نام تومور می‌شود که می‌تواند به بافت‌های سالم حمله کند و آنها را از بین ببرد. با گذشت زمان، سلول‌های سرطانی ممکن است به دیگر قسمت‌های بدن گسترش یابند. این پدیده متاستاز نامیده می‌شود.
نقش سیگار در بروز سرطان ریه
سیگار کشیدن عامل اصلی سرطان ریه است. مواد سرطان‌زایی که در دود سیگار وجود دارند به سلول‌های ریه آسیب می‌زنند. هر بار که فرد سیگار می‌کشد، این مواد مضر باعث آسیب به بافت‌های ریه می‌شوند. در نتیجه با گذشت زمان، بدن دیگر قادر به ترمیم این آسیب‌ها نخواهد بود که منجر به بروز سرطان می‌شود.
انواع سرطان ریه
سرطان ریه به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
سرطان ریه سلول کوچک:
این نوع سرطان بیشتر در افرادی که برای مدت طولانی و به شدت سیگار کشیده‌اند دیده می‌شود و شیوع کمتری نسبت به نوع سلول غیر کوچک دارد.
سرطان ریه سلول غیر کوچک:
این دسته شامل چندین نوع سرطان است که از جمله آنها می‌توان به کارسینوم سلول سنگفرشی، آدنوکارسینوم و کارسینوم سلول بزرگ اشاره کرد.
درمان سرطان ریه
گزینه های درمانی برای بیماران مبتلا به سرطان ریه سلول کوچک با مرحله محدود (SCLC) شامل موارد زیر است:
- شیمی درمانی و پرتودرمانی.
- درمان کمکی پس از شیمی درمانی.
- شیمی درمانی ترکیبی به تنهایی.
- جراحی به دنبال شیمی درمانی یا شیمی درمانی.
- تابش پیشگیرانه جمجمه (PCI).
افراد مبتلا به سرطان ریه سلول غیر کوچک را می توان با جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی، درمان هدفمند یا ترکیبی از این درمان‌ها درمان کرد. افراد مبتلا به سرطان ریه سلول کوچک معمولاً با پرتودرمانی و شیمی درمانی درمان می شوند.
مطالعه بیشتر: شیوع سرطان در ایران
عوامل خطر
عواملی که خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهند عبارتند از:
سیگار کشیدن: خطر ابتلا به سرطان ریه با افزایش تعداد سیگارهای مصرفی و مدت زمان سیگار کشیدن بیشتر می‌شود. ترک سیگار در هر زمانی می‌تواند این خطر را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران: حتی اگر خودتان سیگار نکشید، قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران نیز می‌تواند خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهد.
پرتودرمانی قبلی: دریافت پرتودرمانی در ناحیه قفسه سینه می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد.
قرار گرفتن در معرض گاز رادون: این گاز از تجزیه اورانیوم در خاک، سنگ و آب به وجود می‌آید و می‌تواند در محیط‌های بسته تجمع کند.
قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا: مواد شیمیایی مانند آزبست، آرسنیک، کروم و نیکل که در محیط کار استفاده می‌شوند، می‌توانند خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهند.
سابقه خانوادگی: اگر در خانواده شما فردی به سرطان ریه مبتلا شده باشد، خطر ابتلا به این بیماری برای شما بیشتر است.
عوارض سرطان ریه
سرطان ریه می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد از جمله:
تنگی نفس: اگر تومورهای سرطانی راه‌های هوایی را مسدود کنند یا مایعات در اطراف ریه‌ها جمع شوند، ممکن است باعث تنگی نفس شوند.
سرفه خونی: این سرطان می‌تواند منجر به خونریزی در مجاری تنفسی شود که باعث سرفه خونی می‌شود.
درد: سرطان پیشرفته می‌تواند باعث درد در مناطق مختلف بدن مانند استخوان‌ها شود.
تجمع مایعات در قفسه سینه: این وضعیت به “پلورال افیوژن” معروف است و می‌تواند باعث تنگی نفس شود.
گسترش سرطان به سایر اندام‌ها: سرطان ریه ممکن است به مغز، استخوان‌ها یا دیگر اعضای بدن گسترش یابد که می‌تواند باعث درد، سردرد یا سایر علائم شود.
مطالعه بیشتر: سرطان پستان و علائم آن
پیشگیری
هیچ روش قطعی برای جلوگیری از سرطان ریه وجود ندارد، اما می‌توان با رعایت نکاتی در پیشگیری از سرطان گام برداشت:
سیگار نکشید: اگر هرگز سیگار نکشیده‌اید، از شروع آن خودداری کنید. اگر سیگار می‌کشید، همین حالا آن را ترک کنید. حتی پس از سال‌ها مصرف، ترک سیگار می‌تواند خطر ابتلا به این سرطان را کاهش دهد.
از قرار گرفتن در معرض دود سیگار خودداری کنید: در محیط‌های پر از دود سیگار حضور نداشته باشید و اگر با فردی که سیگار می‌کشد زندگی می‌کنید، از او بخواهید تا سیگار را ترک کند.
خانه خود را برای گاز رادون بررسی کنید: اگر در مناطقی زندگی می‌کنید که تجمع رادون رایج است، سطوح آن را اندازه‌گیری کنید.
از مواد سرطان‌زا در محیط کار دوری کنید: در محیط کار از مواد شیمیایی سمی دوری کنید و دستورالعمل‌های ایمنی را رعایت کنید.
رژیم غذایی سالم و پر از میوه و سبزیجات داشته باشید: تغذیه‌ی سالم می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد. سعی کنید ویتامین‌ها و مواد مغذی را از مواد غذایی دریافت کنید و از مصرف مکمل‌های ویتامینی بدون مشورت با پزشک پرهیز کنید.
ورزش کنید: به‌طور منظم ورزش کنید و اگر تاکنون فعالیت بدنی نداشته‌اید، به تدریج ورزش را شروع کنید و سعی کنید بیشتر روزهای هفته فعال باشید.
منابع: www.mayoclinic.org _ www.cdc.gov
مطالعه بیشتر: علائم سرطان خون _ علائم سرطان معده
