نوروپاتی دیابتی چیست؟

نوروپاتی یکی از عوارض دیابت است. قند خون بالا (گلوکز) می تواند به اعصاب سراسر بدن آسیب برساند. نوروپاتی دیابتی اغلب به اعصاب پاها آسیب می رساند.

بسته به عصب آسیب دیده، علائم نوروپاتی دیابتی شامل درد و بی حسی در پاها و دست ها است. همچنین می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در سیستم گوارش، دستگاه ادراری، عروق خونی و قلب شود. برخی افراد علائم خفیفی دارند. اما برای دیگران، نوروپاتی دیابتی می تواند بسیار دردناک و ناتوان کننده باشد.

نوروپاتی دیابتی یک عارضه جدی دیابت است که ممکن است 50 درصد از افراد دیابتی را تحت تاثیر قرار دهد. اما شما اغلب می توانید با مدیریت مداوم قند خون و انتخاب یک سبک زندگی سالم از نوروپاتی دیابتی پیشگیری کنید و یا پیشرفت آن را کاهش دهید.

مطالعه بیشتر: علائم دیابت

علائم نوروپاتی دیابتی

چهار نوع اصلی نوروپاتی دیابتی وجود دارد. علائم شما بستگی به نوع نوروپاتی و اعصاب تحت تاثیر قرار دارد. معمولاً علائم به تدریج ایجاد می شود. تا زمانی که آسیب عصبی قابل توجهی رخ ندهد، ممکن است متوجه مشکلی نشوید.

نوروپاتی محیطی

این نوع نوروپاتی ممکن است نوروپاتی محیطی متقارن دیستال نیز نامیده شود. این شایع ترین نوع نوروپاتی دیابتی است. ابتدا روی پاها و سپس دست ها و بازوها تاثیر می گذارد. علائم و نشانه های نوروپاتی محیطی اغلب در شب بدتر است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بی حسی یا کاهش توانایی احساس درد یا تغییرات دما
• احساس سوزن سوزن شدن یا سوزش
• درد یا گرفتگی شدید
• ضعف عضلانی
• حساسیت شدید به لمس – برای برخی افراد، حتی وزن ملحفه می تواند دردناک باشد
• مشکلات جدی پا، مانند زخم، عفونت و آسیب استخوان و مفاصل

نوروپاتی اتونومیک

سیستم عصبی فشار خون، ضربان قلب، تعریق، چشم ها، مثانه، دستگاه گوارش و اندام های جنسی را کنترل می کند. دیابت می تواند بر اعصاب هر یک از این نواحی تأثیر بگذارد و احتمالاً علائم و نشانه هایی از جمله موارد زیر در فرد ایجاد کند:

• متوجه نشدن پایین بودن سطح قند خون (ناآگاهی از هیپوگلیسمی)
• افت فشار خون هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا دراز کشیدن، که ممکن است باعث سرگیجه یا غش شود (افت فشار خون ارتواستاتیک)
• مشکلات مثانه یا روده
• تخلیه آهسته معده (گاستروپارزیس)، ایجاد حالت تهوع، استفراغ، احساس سیری و از دست دادن اشتها
• مشکل در بلع
• افزایش یا کاهش تعریق
• مشکلات جنسی، مانند خشکی واژن در زنان و اختلال نعوظ در مردان

نوروپاتی پروگزیمال (پلی رادیکولوپاتی دیابتی)

این نوع نوروپاتی اغلب بر اعصاب ران، باسن یا پاها تأثیر می گذارد. همچنین می تواند ناحیه شکم و سینه را تحت تاثیر قرار دهد. علائم معمولا در یک طرف بدن است، اما ممکن است به طرف دیگر گسترش یابد. نوروپاتی پروگزیمال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد شدید در باسن، لگن یا ران
• ضعیف شدن و کوچک شدن عضلات ران
• مشکل در برخاستن از حالت نشسته
• درد قفسه سینه یا دیواره شکم

مونونوروپاتی (نوروپاتی کانونی)

مونونوروپاتی به آسیب یک عصب خاص اشاره دارد. عصب ممکن است در صورت، تن، بازو یا پا باشد. مونونوروپاتی ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• مشکل در تطابق چشم یا دوبینی
• فلج شدن در یک طرف صورت
• بی حسی یا گزگز در دست یا انگشتان
• ضعف در دست که ممکن است منجر به افتادن اشیا شود
• درد در ساق پا یا پا
• درد در جلوی ران

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

به پزشک مراجعه کنید اگر علائم زیر را دارید:

• بریدگی یا زخم روی پای شما که عفونی شده یا خوب نمی شود
• سوزش، سوزن سوزن شدن، ضعف یا درد در دست ها یا پاها که در فعالیت های روزانه یا خواب اختلال ایجاد می کند
• تغییر ایجاد شدن در هضم، ادرار یا عملکرد جنسی
• سرگیجه و غش

انجمن دیابت آمریکا (ADA) توصیه می کند که غربالگری نوروپاتی دیابتی بلافاصله پس از تشخیص دیابت نوع 2 یا پنج سال پس از تشخیص دیابت نوع 1 آغاز شود. پس از آن، غربالگری یک بار در سال توصیه می شود.

مطالعه بیشتر: درمان دیابت

علل نوروپاتی دیابتی چیست؟

علت دقیق هر نوع نوروپاتی ناشناخته است. محققان فکر می کنند که با گذشت زمان، قند خون بالا کنترل نشده به اعصاب آسیب می زند و در توانایی ارسال سیگنال ها اختلال ایجاد می کند و منجر به نوروپاتی دیابتی می شود. قند خون بالا همچنین دیواره رگ های خونی کوچک (مویرگ ها) را که اکسیژن و مواد مغذی اعصاب را تامین می کنند، ضعیف می کند.

عوامل خطر نوروپاتی دیابتی

هر فردی که دیابت دارد، ممکن است به نوروپاتی مبتلا شود. اما این عوامل خطر آسیب عصبی دیابت و عوارض آن را در فرد بالاتر می برند:

کنترل ضعیف قند خون: قند خون کنترل نشده خطر هر یک از عوارض دیابت از جمله آسیب عصبی را افزایش می دهد.

سابقه دیابت: هر چه مدت طولانی تری فرد دیابت داشته باشد خطر نوروپاتی دیابتی در آن فرد افزایش می یابد، به خصوص اگر قند خون به خوبی کنترل نشود.

بیماری کلیوی: دیابت می تواند به کلیه ها آسیب برساند. آسیب کلیه که به آن نفروپاتی دیابتی می گویند سموم را وارد خون می کند که می تواند منجر به آسیب عصبی شود.

اضافه وزن داشتن: داشتن شاخص توده بدنی 25  یا بیشتر ممکن است خطر نوروپاتی دیابتی را افزایش دهد.

سیگار کشیدن: سیگار کشیدن عروق را تنگ و سفت می کند. همچنین جریان خون را در پاها کاهش می دهد. این امر بهبود زخم ها را دشوارتر می کند و به اعصاب محیطی آسیب می رساند.

مطالعه بیشتر: کنترل دیابت در محل کار

عوارض نوروپاتی

نوروپاتی دیابتی می تواند باعث برخی از عوارض جدی شود، از جمله:

عدم آگاهی از هیپوگلیسمی. سطح قند خون زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر معمولاً باعث لرزش، تعریق و ضربان قلب سریع می شود. اما افرادی که نوروپاتی اتونومیک دارند ممکن است این علائم هشدار دهنده را تجربه نکنند.

بی حسی در انگشت پا، پا یا ساق پا. آسیب عصبی می تواند باعث بی حسی در پا شود، بنابراین حتی بریدگی های جزئی نیز می توانند به زخم تبدیل شوند. در موارد شدید، عفونت می تواند به استخوان گسترش یابد یا منجر به مرگ بافت شود. همچنین ممکن است برداشتن (آمپوتاسیون) انگشت پا یا حتی بخشی از ساق پا ضروری باشد.

عفونت های دستگاه ادراری و بی اختیاری ادرار. اگر اعصابی که مثانه را کنترل می کنند آسیب ببینند، ممکن است مثانه هنگام ادرار کردن به طور کامل تخلیه نشود. در نتیجه باکتری ها می توانند در مثانه و کلیه ها تجمع کنند و باعث عفونت مجاری ادراری شوند. آسیب عصبی همچنین می‌تواند منجر به بی اختیاری ادرار شود.

افت شدید فشار خون. آسیب به اعصابی که جریان خون را کنترل می کنند می تواند بر توانایی بدن در تنظیم فشار خون تأثیر بگذارد. این می تواند باعث افت شدید فشار در هنگام ایستادن پس از نشستن یا دراز کشیدن شود که ممکن است منجر به سبکی سر و غش شود.

مشکلات گوارشی. اگر آسیب عصبی در دستگاه گوارش رخ دهد، یبوست یا اسهال یا هر دو ممکن است اتفاق بیوفتد. آسیب عصبی مرتبط با دیابت می تواند منجر به گاستروپارزی شود، وضعیتی که در آن معده خیلی آهسته خالی می شود و یا اصلا خالی نمی شود. که این اتفاق می تواند منجر به نفخ و سوء هاضمه شود.

اختلال عملکرد جنسی. نوروپاتی اتونومیک اغلب به اعصابی که بر اندام های جنسی تأثیر می گذارد آسیب می زند. مردان ممکن است اختلال نعوظ را تجربه کنند. زنان ممکن است در برانگیختگی جنسی مشکل داشته باشند.

افزایش یا کاهش تعریق. آسیب عصبی می تواند عملکرد غدد تعریق را مختل کند و کنترل دمای بدن را دشوار کند.

جلوگیری

شما می توانید با مدیریت دقیق قند خون (دیابت) و مراقبت از پاهای خود از نوروپاتی دیابتی و عوارض آن پیشگیری کرده یا آن را به تاخیر بیندازید.

مطالعه بیشتر: داروهای کاهش قند خون

مدیریت قند خون

انجمن دیابت آمریکا (ADA) توصیه می کند که افراد مبتلا به دیابت حداقل دو بار در سال آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله (A1C) را انجام دهند. این آزمایش میانگین سطح قند خون شما را در 2 تا 3 ماه گذشته نشان می دهد.

اگرچه میزان هموگلوبین گلیکوزیله (A1C) هدف پس از درمان بیماران دیابتی ممکن است برای هر فرد با توجه به علائم بالینی او متفاوت توصیه شود، اما انجمن دیابت آمریکا برای اکثر بزرگسالان مقدار هموگلوبین گلیکوزیله (A1C) کمتر از 7.0٪  را توصیه می کند.

اگر سطح قند خون شما بالاتر از حد نرمال باشد، ممکن است نیاز به تغییراتی در مدیریت روزانه خود داشته باشید، مانند افزودن یا تنظیم داروهایتان یا تغییر رژیم غذایی یا فعالیت بدنی.

مراقبت از پا

مشکلات پا، از جمله زخم ها، همچنین زخم هایی که بهبود نمی یابند و حتی قطع عضو، از عوارض شایع نوروپاتی دیابتی هستند. اما می توانید با معاینه منظم سالانه پا ها از بسیاری از این مشکلات جلوگیری کنید. همچنین از پزشک خود بخواهید در هر مراجعه پا های شما را معاینه کند و توصیه های لازم برای مراقبت از پا هایتان در خانه را به شما بگوید.

توصیه پزشکان برای محافظت صحیح از پاها:

هر روز پاهای خود را چک کنید. به دنبال تاول، بریدگی، کبودی، ترک خوردگی و لایه برداری پوست، قرمزی و تورم باشید. از یک آینه استفاده کنید یا از یک دوست یا یکی از اعضای خانواده بخواهید که به بررسی قسمت هایی از پاهای شما که به سختی قابل مشاهده هستند کمک کند.

پاهای خود را تمیز و خشک نگه دارید. هر روز پاهای خود را با آب ولرم و صابون ملایم بشویید. پاها و بین انگشتان پا را کاملا خشک کنید.

پاهای خود را مرطوب کنید. مرطوب کردن پاها به جلوگیری از ترک خوردن آنها کمک می کند. اما از زدن لوسیون بین انگشتان پا خودداری کنید زیرا ممکن است باعث رشد قارچ شود.

ناخن های پا را با دقت کوتاه کنید. لبه های ناخن را با دقت سوهان بکشید. اگر خودتان نمی توانید این کار را انجام دهید، یک متخصص مشکلات پا (متخصص پا) می تواند به شما کمک کند.

جوراب تمیز و خشک بپوشید. از جوراب های ساخته شده از پنبه یا الیاف ضد رطوبت استفاده کنید. اما توجه داشته باشید که نوارهای تنگ یا درزهای ضخیم نداشته باشد.

کفش های مناسب بپوشید. برای محافظت از پاهای خود کفش یا دمپایی بسته بپوشید. اطمینان حاصل کنید که کفش‌هایتان تنگ نباشد و به انگشتان پا اجازه حرکت دهد.

منبع: Mayoclinic

مطالب مرتبط: دیابت بارادی ـ تغذیه دیابتی‌ها