دیابت ملیتوس یا بیماری قند که به طور خلاصه به دیابت معروف است، یک بیماری شایع در دنیاست. در ایران نیز تعداد بیماران دیابتی روز به روز افزایش پیدا می‌کنند. اما دیابت چیست؟ مهمترین علائم آن چیست؟ آیا درمانی دارد یا راه پیشگیری برای آن وجود دارد؟ در این مقاله قصد داریم اطلاعات بیشتری راجع به دیابت یا همان بیماری قند خون در اختیار شما قرار دهیم.
انواع دیابت
دیابت یک بیماری مزمن است که بر نحوه تبدیل غذا به انرژی توسط بدن شما تأثیر می‌گذارد.
در این بیماری، بدن شما نمی‌تواند انسولین کافی تولید کند و یا توانایی استفاده از انسولین را ندارد. زمانی که سلول ها به انسولین پاسخ ندهند یا انسولین کافی وجود نداشته باشد، قند خون بیش از حد در جریان خون باقی می‌ماند. این امر با گذشت زمان، باعث به وجود آمدن مشکلات سلامتی مانند بیماری قلبی، از دست دادن بینایی و بیماری کلیوی در فرد می‌شود.
به طور کلی دیابت به سه نوع کلی تقسیم می‌شود. در ادامه به انوع آن می‌پردازیم.
دیابت نوع یک چیست؟
دیابت نوع یک، یک بیماری خود ایمنی است که در آن بدن به اشتباه به سلول های تولید کننده انسولین حمله می‌کند. در نتیجه این امر باعث می شود که سلول های تولید کننده انسولین نتوانند انسولین تولید کنند.
تقریباً 5 تا 10 درصد از بیماران دیابتی مبتلا به نوع یک می‌باشند. علائم دیابت نوع یک اکثرا به سرعت ایجاد می شود و معمولاً در کودکان، نوجوانان و جوانان تشخیص داده می شود. بیماران دیابتی نوع یک باید هر روز انسولین تزریق کنند. در حال حاضر، هیچ راه حلی برای جلوگیری از آن وجود ندارد.
دیابت نوع دو چیست؟
در دیابت نوع دو، بدن شخص به خوبی از انسولین استفاده نمی کند و نمی تواند قند خون را در سطح طبیعی نگه دارد. حدود 90 تا 95 درصد از بیماران دیابتی، مبتلا به نوع دو می‌باشند. این بیماری در طول سالیان طولانی در بدن ایجاد می‌شود به همین خاطر معمولا در بزرگسالان شایع است. اگر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دو هستید، حتما قند خون خود را آزمایش کنید، زیرا این بیماری علائم خاصی ندارد.
بر خلاف نوع 1 ، با تغییر سبک زندگی می‌توان از ابتلا به نوع 2 پیشگیری کرد یا آن را به تاخیر انداخت.
برخی از تغییرات موثر در سبک زندگی عبارتند از:
- کاهش وزن.
- خوردن غذاهای سالم.
- افزایش فعالیت بدنی.
- پرهیز از مصرف دخانیات.
دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداری، در زنان بارداری که هرگز دیابت نداشته اند ایجاد می شود. کودکان زنانی که دیابت بارداری می‌گیرند بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات سلامتی هستند. اگر چه این نوع از دیابت اکثرا پس از تولد نوزاد از بین می‌رود؛ اما خطر ابتلا به دیابت نوع دو در مراحل بعدی زندگی مادر افزایش می‌یابد؛ همچنین احتمال اینکه کودک در دوران کودکی یا نوجوانی دچار چاقی شود و در اواخر عمر به دیابت نوع دو مبتلا شود، بیشتر می‌شود.
علائم دیابت
علائم دیابت چیست؟
در مراحل اولیه دیابت نوع دو ممکن است علائم آنقدر خفیف باشد که فرد متوجه آن نشود. اما در دیابت نوع یک معمولا علائم شدیدتر هستند و در عرض چند روز یا چند هفته نمایان می‌شوند.
در هر صورت هر دو نوع دیابت معمولا علائم هشداردهنده یکسانی مانند گرسنگی و خستگی بیش از حد معمول، تکرر ادرار و تشنگی بیش از حد، خشکی دهان، خارش پوست و تاری دید دارند.
اما دیابت بارداری هیچ علامتی ندارد، تنها علائم آن ممکن است احساس تشنگی کمی بیشتر از حد معمول و افزایش نیاز به دستشویی رفتن باشد. برای آگاهی بیشتر علائم دیابت را بخوانید.
پیش دیابت چیست؟
اکنون که پاسخ سوال دیابت چیست را توضیح دادیم، می‌توانیم به پیش دیابت بپردازیم. اگرچه در پیش دیابت سطح قند خون بالاتر از حد معمول است، اما آنقدر بالا نیست که بتوان آن را دیابت نوع دو در نظر گرفت. در پیش دیابت اگر سبک زندگی خود را تغییر ندهید احتمال ابتلای شما به دیابت نوع دو بالا می‌رود. برای سبک زندگی جدید می‌توانید تغذیه سالم، فعالیت روتین روزانه و حفظ وزن سالم را هدف خود قرار دهید. این موارد به بازگرداندن سطح قند خون به حالت طبیعی و همچنین به جلوگیری از تبدیل شدن پیش دیابت به دیابت نوع دو کمک می‌کند.
اگر عوامل خطر دیابت نوع مانند اضافه وزن، سابقه دیابت بارداری و بستگان درجه یک مبتلا به دیابت دارید، حتما برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید. علل و اطلاعات بیشتر درباره پیش دیابت را در پیش دیابت چیست؟ بخوانید.
درمان دیابت
دیابت نوع یک به سه روش زیر ممکن است درمان شود:
- تزریق انسولین یا استفاده از پمپ انسولین
- بررسی مکرر قند خون
- شمارش کربوهیدرات
درمان دیابت نوع دو نیز بر سه اصل استوار است:
- رژیم غذایی سالم
- حفظ وزن سالم
- فعالیت بدنی
درمان دیابت بارداری با نظارت بر قند خون، داشتن یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم امکان پذیر است. همچنین در برخی موارد ممکن است پزشک انسولین یا داروهای خوراکی نیز تجویز کند. برای اطلاعات بیشتر درمان دیابت را بخوانید.
مطالعه بیشتر: داروهای کاهش قند خون
شیوع دیابت در دنیا و ایران
طبق آخرین آماری که فدراسیون بین المللی دیابت در سال 2021 بین افراد در سنین 20 تا 79 سال انجام داده است، 537 میلیون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا هستند. طبق پیشبینی‌ها این بیماری در بین افراد رو به افزایش است. پیشبینی شده است که در سال 2030 این تعداد به 643 میلیون نفر خواهد رسید. در حال حاضر از هر 10 فرد بزرگسال 1 نفر دیابتی است.
خاورمیانه و شمال آفریقا 73 میلیون بیمار دیابتی دارند، که تا سال 2045 احتمالا این تعداد به 136 میلیون خواهد رسید. در نقشه ارائه شده توسط این فدراسیون، آمار تمام کشورها مشخص شده است .
جالب است بدانید که بیش از 3 نفر از هر 4 بزرگسال دیابتی در کشورهای با درآمد کم تا متوسط زندگی می کنند. بیماری قند خون عامل مرگ 6.7 میلیون انسان در سال 2021 بوده است و در هر 5 ثانیه یک نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده است. حداقل 966 میلیارد دلار هزینه صرف این بیماری شده است، که افزایش 316 درصدی نسبت به 15 سال گذشته را نشان می‌دهد. 541 میلیون بزرگسال مبتلا به اختلال تحمل گلوکز هستند و این افراد در معرض خطر بالای ابتلا به دیابت نوع دو هستند. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به وبسایت فدراسیون بین المللی دیابت مراجعه کنید.
عوارض دیابت
امروزه افراد زیادی بر اثر عوارض دیابت جان خود را از دست می‌دهند. عوارض این بیماری به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند، آسیب به عروق بزرگ و آسیب به عروق ریز بدن.
بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی، مغزی و بیماری شریان‌های محیطی بر اثر آسیب به عروق بزرگ رخ می‌دهد. اما بیماری‌هایی مانند نفروپاتی (آسیب کلیه)، رتینوپاتی (آسیب شبکیه) و نوروپاتی (آسیب اعصاب محیطی) بر اثر آسیب به عروق ریز بدن منجر می‌شود.
برای آشنایی بیشتر عوارض دیابت چیست را بخوانید.
توصیه هایی به بیماران دیابتی
در هر صورت اگر مبتلا به دیابت نوع دو می‌باشید، با تغییر سبک زندگی خود می‌توانید این بیماری را کنترل کنید. توصیه پزشکان به شما عبارتند از:
- کاهش وزن
- کاهش مصرف نمک
- استفاده کمتر از گوشت قرمز و فرآوری شده
- افزودن میوه و سبزیجات به رژیم غذایی
- کم کردن مصرف شکر و الکل در رژیم غذایی
امیدواریم مطالب این مقاله به شما و اطرافیانتان کمک کند و اگر درگیر این بیماری هستید با تغییر سبک زندگی خود به بهبود بیماری کمک کنید. همچنین اگر سوالی در خصوص درمان دیابت و عوارض ناشی از آن دارید، می‌توانید در انتهای مقاله پیام خود را بگذارید تا در اسرع وقت پزشکان ما پاسخگوی سوالات شما باشند.
تغذیه مناسب دیابتی‌ها
تغذیه مناسب دیابت چیست؟
رژیم غذایی دیابتی‌ها مبتنی بر خوردن وعده‌های غذایی سالم در زمان‌های منظم است. منظم بودن و راس ساعت مشخص خوردن وعده‌های غذایی به استفاده بهتر بدن از انسولین کمک می‌کند.
در رژیم غذایی دیابتی‌ها توصیه می‌شود که کربوهیدرات‌های سالم، غذاهای حاوی فیبر، ماهی و چربی‌های خوب مصرف شود. همچنین توصیه می‌شود از چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترانس پرهیز کنید.
بیشتر بخوانید: نمونه رژیم دیابتی‌ها
تست آنلاین دیابت نوع دو
انجمن دیابت آمریکا (ADA) تستی به نام “تست خطر دیابت نوع دو” دارد. در این تست سوالاتی از قبیل سن، جنسیت، سابقه خانوادگی و میزان فعالیت روزانه فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد. شما می‌توانید این تست را در وبسایت هیتکو به صورت آنلاین انجام دهید و در کمتر از چند ثانیه احتمال ابتلا به دیابت نوع دو در خود و عزیزانتان را متوجه شوید.
از طریق این لینک تست آنلاین دیابت نوع دو می‌توانید تست را انجام دهید.
منابع: Cdc.gov ,Diabetesatlas.org, WebMed, Mayoclinic
