بیش فعالی یا کمبود توجه یا ADHD یک بیماری مزمن است که میلیون‌ها کودک در دنیا تحت تاثیر آن قرار گرفته‌اند.ADHD ترکیبی از مشکلات مداوم مانند مشکل در تمرکز (حفظ توجه)، بیش فعالی و رفتار تکانشی است که اغلب تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند.
بیش فعالی در کودکان ممکن است با اعتماد به نفس پایین، روابط آشفته و عملکرد ضعیف در مدرسه همراه باشد. گاهی این علائم با بالا رفتن سن کاهش می‌یابد. با این حال در برخی از افراد به طور کامل علائم ADHD از بین نمی‌رود. اما آنها می‌توانند استراتژی‌هایی برای موفقیت خود در زندگی یاد بگیرند.
اگر چه درمان ADHD آن را به طور کامل درمان نمی‌کند، اما می‌تواند کمک زیادی به کم شدن علائم آن کند. درمان معمولا شامل داروها و مداخلات رفتاری (مانند تراپی) می‌باشد. توجه داشته باشید که تشخیص زودهنگام می‌تواند نتیجه بهتری در درمان داشته باشد.
مطالعه بیشتر: بیماری‌های شایع کودکان
علائم بیش فعالی در کودکان
ویژگی‌های اولیه ADHD بی‌توجهی و رفتار بیش فعال-تکانشی است. علائم بیش فعالی قبل از 12 سالگی شروع می‌شود و در برخی کودکان از 3 سالگی قابل توجه است. علائم می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد و ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند.
ADHD در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد و رفتارها می‌تواند در پسران و دختران متفاوت باشند. برای مثال، پسرها ممکن است بیش فعال‌تر باشند و دختران ممکن است در آرامش اما بی‌توجه باشند.
سه زیرگروه ADHD وجود دارد:
عمدتاً بی‌توجه هستند. اکثر علائم آنها تحت بی توجهی قرار می‌گیرد.
عمدتا بیش فعال / تکانشی. اکثر علائم شامل بیش فعالی و تکانشی عمل کردن هستند.
ترکیب دو مورد قبل. ترکیبی از علائم بی توجهی و علائم بیش فعال / تکانشی است.
بی توجهی
کودکی که علائم الگوی بی توجهی نشان می‌دهد، اغلب ممکن است:
در انجام تکالیف مدرسه به جزئیات خیلی توجه کند یا اشتباهاتش در حد بی دقتی باشد.
در تمرکز روی کارها یا بازی کردن مشکل دارد.
گاهی ممکن است مستقیم با اون صحبت کنید اما بنظر برسد که به حرف شما گوش نمی‌کند.
در رعایت قوانین مشکل دارند و در انجام تکالیف یا کارهای خانه موفق نیستند.
در سازماندهی کارها و فعالیت‌ها مشکل دارند.
از کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی متمرکز دارند، مانند تکالیف، اجتناب می‌کنند و یا دوست ندارند آن کار را انجام دهند.
اقلام مورد نیاز برای کارها یا فعالیت‌ها را گم می‌کند، به عنوان مثال، اسباب بازی‌هایش یا مداد و وسایل انجام تکالیفش.
به راحتی حواس آنها پرت می‌شود.
انجام دادن برخی کارهای روزمره را فراموش می‌کنند.
بیش فعالی و تکانشگری
کودکی که الگویی از علائم بیش فعالی و تکانشی را نشان می‌دهد، اغلب ممکن است:
دست و پای او بی‌قراری کند مثلا زمانی که روی صندلی نشسته دست و پای خود را مرتبا تکان دهد.
نشستن در کلاس درس یا در موقعیت‌های دیگر برایش مشکل است.
مدام در حرکت است.
در موقعیت هایی که مناسب نیست، می‌دود و بالا و پایین می‌پرد.
در بازی کردن یا انجام دادن یک فعالیت بی سر و صدا مشکل دارد.
زیاد حرف می‌زند.
حرف دیگران را با حرف‌ها یا سوالاتش قطع می‌کند.
بدون فکر کردن و از سر هیجان ممکن است حرفی بزند.
در انتظار کشیدن برای نوبت خود مشکل دارند.
مکالمات و بازی‌های دیگران را قطع می‌کنند، همچنین در فعالیت‌های دیگران مداخله می‌کنند.
رفتار معمولی در مقابل ADHD
اکثر کودکان سالم گاهی بی توجه، بیش فعال یا تکانشی هستند. به عنوان مثال این رفتارها برای کودکان پیش دبستانی عادی است. زیرا در این سنین کودکان دامنه توجه کوتاهی دارند و نمی‌توانند برای مدت طولانی روی یک فعالیت متمرکز شوند.
همچنین این نکته را در نظر داشته باشید که کودکان خردسال به طور طبیعی پرانرژی هستند، حتی پس از انجام فعالیت زیاد. همچنین، برخی از کودکان به طور طبیعی سطح فعالیت بالاتری نسبت به سایرین دارند. به هیچ وجه نباید کودک را به دلیل اینکه سطح انرژی و فعالیتش با دوستان یا خواهر و برادر او متفاوت است در زمره مبتلایان ADHD طبقه بندی کنیم.
کودکانی که در مدرسه مشکل دارند اما در خانه و در کنار دوستانشان مشکلی ندارند، احتمالاً با چیزی غیر از ADHD دست و پنجه نرم می‌کنند. همین امر در خصوص کودکانی که در خانه بیش فعال یا بی‌توجه هستند، اما تکالیف مدرسه و دوستی آنها مشکلی ندارد نیز صدق می‌کند و نباید این علائم را حتما به ADHD ربط داد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر کودک شما علائمی از ADHD را نشان می‌دهد و نگران این موضوع هستید که بیش فعالی دارد یا خیر می‌توانید به پزشک اطفال مراجعه کنید. با توجه به علائم، پزشک ممکن است شما را به یک متخصص روان، مانند یک متخصص اطفال رشدی-رفتاری، روانشناس، روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب اطفال ارجاع دهد. اما مهم است که ابتدا یک ارزیابی پزشکی داشته باشید تا سایر علل احتمالی مشکلات فرزندتان را بررسی کنید.
علل بیش فعالی در کودکان
علت دقیق ADHD مشخص نیست و همچنان تلاش‌های تحقیقاتی ادامه دارد. اما عواملی که ممکن است در ایجاد ADHD دخیل باشند عبارتند از ژنتیک، محیط یا مشکلات سیستم عصبی مرکزی در زمان‌های کلیدی رشد.
عوامل خطر بیش فعالی در کودکان
عوامل خطر ADHD ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بستگان درجه یک مانند والدین یا خواهر و برادری که مبتلا به ADHD یا سایر اختلالات سلامت روان باشند.
- قرار گرفتن در معرض سموم محیطی. (مانند سرب که عمدتاً در رنگ و لوله‌های ساختمان‌های قدیمی‌تر یافت می‌شود)
- مصرف مواد مخدر و مصرف الکل یا سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری
- تولد زودرس
عوارض بیش فعالی در کودکان
ADHD می تواند زندگی را برای کودکان دشوار کند.
کودکان مبتلا به ADHD:
- اغلب در کلاس درس با مشکل مواجه می‌شوند و ممکن است منجر به شکست تحصیلی و قضاوت سایر کودکان و بزرگسالان شود.
- کودکان مبتلا به بیش فعالی بیشتر از کودکانی که ADHD ندارند، تصادفات و صدمات مختلف را تجربه می‌کنند.
- اعتماد به نفس پایین‌تری دارند.
- به احتمال زیاد در تعامل با همسالان و بزرگسالان همچنین پذیرفته شدن‌شان در جمع مشکل دارند.
- در معرض خطر مصرف الکل، مواد مخدر و سایر رفتارهای بزهکارانه هستند.
جلوگیری از ADHD در کودکان
برای کمک به کاهش خطر ADHD در کودکان:
در دوران بارداری از هر چیزی که ممکن است به رشد جنین آسیب بزند اجتناب کنید. به عنوان مثال، الکل ننوشید، از مواد مخدر استفاده نکنید و سیگار نکشید.
کودک خود را از قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها و سموم از جمله دود سیگار و رنگ سرب محافظت کنید.
زمان تلویزیون، موبایل و تبلت را محدود کنید. اگرچه هنوز ثابت نشده است، اما کودکان در پنج سال اول زندگی بهتر است از قرار گرفتن بیش از حد در معرض تلویزیون و بازی‌های ویدیویی جلوگیری کنند.
منبع: : Mayoclinic
مطالب مرتبط: آنفولانزا در کودکان _ آلرژی در کودکان
