آپنه خواب کودکان یک اختلال جدی است که می‌تواند تنفس کودکان را در هنگام خواب به صورت موقت متوقف کند. این مشکل، خواب را مختل کرده و بر سلامت کلی کودک تأثیر منفی می‌گذارد. دو نوع اصلی آپنه خواب وجود دارد که کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهند: آپنه انسدادی خواب و آپنه مرکزی.
آپنه انسدادی خواب در کودکان
آپنه انسدادی خواب شایع‌ترین نوع آپنه خواب است که به دلیل مسدود شدن راه‌های هوایی، به خصوص در پشت گلو یا بینی رخ می‌دهد. این انسداد می‌تواند ناشی از عواملی مانند بزرگ شدن لوزه‌ها و آدنوئیدها، چاقی یا سایر مشکلات آناتومیکی باشد. در این وضعیت، ماهیچه‌های گلو در هنگام خواب به قدری شل می‌شوند که مانع از جریان طبیعی هوا به داخل ریه‌ها می‌شوند و کودک نمی‌تواند به درستی نفس بکشد.
آپنه مرکزی خواب در کودکان
نوع دیگر آپنه، آپنه مرکزی است. در این نوع آپنه، مغز کودک به درستی سیگنال‌های لازم برای تنفس را به عضلات تنفسی ارسال نمی‌کند. برخلاف آپنه انسدادی که ناشی از انسداد فیزیکی است، آپنه مرکزی به دلیل مشکلاتی در عملکرد سیستم عصبی رخ می‌دهد و باعث می‌شود تنفس به طور موقت متوقف شود.
تفاوت‌های آپنه انسدادی و مرکزی
تفاوت اصلی این دو نوع آپنه در میزان خروپف کودکان است. خروپف معمولاً نشانه‌ای از آپنه انسدادی است، چرا که به انسداد راه هوایی مرتبط می‌شود. اما در آپنه مرکزی، خروپف ممکن است کمتر مشهود باشد یا حتی وجود نداشته باشد، زیرا مشکل در مغز و ارسال سیگنال‌های تنفسی است، نه در انسداد فیزیکی.
مطالعه بیشتر: اوتیسم در کودکان؟
شیوع آپنه خواب در کودکان
بیش از 7 تا 11 درصد از کودکان ممکن است دچار اختلالات تنفسی در خواب شوند که شامل آپنه خواب، خروپف یا سایر مشکلات مشابه است. با این حال، بسیاری از این کودکان ممکن است هنوز تشخیص داده نشده باشند. بر اساس یک بررسی در سال 2014، آپنه انسدادی خواب بین 1 تا 5 درصد از کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری اغلب در سنین 2 تا 8 سالگی شروع می‌شود و آپنه انسدادی در کودکان بسیار شایع‌تر از آپنه مرکزی است.
علائم
علائم آپنه خواب می‌تواند متنوع باشد و به نوع آپنه بستگی دارد، اما برخی از علائم مشترک بین هر دو نوع شامل:
- خروپف بلند: به ویژه در آپنه انسدادی بارزتر است.
- مکث‌های تنفسی: وقفه در تنفس که ممکن است چندین ثانیه طول بکشد.
- تنفس از طریق دهان: به دلیل انسداد در راه‌های هوایی بینی.
- سرفه یا خفگی در خواب: ممکن است کودک ناگهان از خواب بیدار شود.
- شب ادراری و وحشت‌های شبانه: اضطراب کودکان و بی‌قراری در خواب.
- خوابیدن در وضعیت‌های غیرعادی: به دلیل تلاش برای تنفس بهتر.
علاوه بر این، آپنه خواب ممکن است علائم روزانه نیز ایجاد کند. کودکانی که به دلیل این اختلال خواب شبانه از خواب کافی محروم شده‌اند، ممکن است در طول روز دچار خستگی، مشکلات تمرکز و بیش‌فعالی شوند. این علائم گاهی به اشتباه به عنوان اختلال کم‌توجهی یا بیش‌فعالی (ADHD) کودکان تشخیص داده می‌شوند.
عوارض آپنه خواب درمان نشده در کودکان
درمان نکردن آپنه خواب می‌تواند منجر به مشکلات جدی در کودکان شود. خستگی مزمن، به دلیل قطع مکرر خواب، یکی از مشکلات اصلی است که بر عملکرد تحصیلی کودک اثر منفی می‌گذارد. کودک ممکن است در مدرسه تمرکز نکند و دچار مشکلات یادگیری شود. همچنین، آپنه خواب درمان نشده می‌تواند موجب تأخیر در رشد، مشکلات رفتاری و حتی اختلالات قلبی شود. در موارد شدیدتر، آپنه خواب درمان نشده ممکن است به مشکلات طولانی مدت سلامت منجر شود، مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و سکته.
علل و عوامل خطر
علل آپنه انسدادی و آپنه مرکزی متفاوت است. در آپنه انسدادی، عواملی مانند بزرگ شدن لوزه‌ها یا آدنوئیدها، چاقی و حتی برخی شرایط ژنتیکی می‌توانند نقش داشته باشند. همچنین برخی کودکان ممکن است به دلیل ساختار خاص جمجمه یا صورت بیشتر در معرض این نوع آپنه باشند.
آپنه مرکزی کمتر شایع است و معمولاً در کودکانی دیده می‌شود که مشکلاتی در سیستم عصبی مرکزی دارند. عواملی مانند وزن کم هنگام تولد و نارس بودن نوزاد می‌توانند خطر این نوع آپنه را افزایش دهند.
تشخیص آپنه خواب در کودکان
برای تشخیص صحیح آپنه خواب، پزشک معمولاً با بررسی علائم و انجام یک مطالعه خواب، این اختلال را تشخیص می‌دهد. در این مطالعه، کودک شب را در یک کلینیک خواب می‌گذراند و فعالیت‌های مغزی، الگوهای تنفس، ضربان قلب و سطح اکسیژن در طول شب بررسی می‌شود. این مطالعه به پزشک کمک می‌کند تا نوع و شدت آپنه خواب را شناسایی کرده و بهترین روش درمانی را تعیین کند.
مطالعه بیشتر: عوارض کمبود ویتامین D در کودکان
درمان آپنه خواب در کودکان
برای درمان آپنه خواب در کودکان، راهکارهای مختلفی بسته به نوع و شدت آپنه در نظر گرفته می‌شود. در موارد خفیف، ممکن است تغییرات سبک زندگی مانند کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی توصیه شود. برای کودکان با آپنه انسدادی، جراحی برای برداشتن لوزه‌ها و آدنوئیدها اغلب راهکار مؤثری است. در موارد شدیدتر، ممکن است از دستگاه CPAP (فشار مثبت مداوم راه هوایی) استفاده شود که راه هوایی را در طول خواب باز نگه می‌دارد.
برای کودکان با آپنه مرکزی، تمرکز بیشتر بر درمان بیماری‌های زمینه‌ای است که به این اختلال منجر شده‌اند. همچنین در برخی موارد از دستگاه‌های تهویه برای تنظیم الگوهای تنفسی استفاده می‌شود.
چشم‌انداز کودکان مبتلا به آپنه خواب
با درمان مناسب، بسیاری از کودکان بهبود قابل توجهی در علائم خود مشاهده می‌کنند. جراحی برای برداشتن لوزه‌ها و آدنوئیدها اغلب موفقیت‌آمیز است و می‌تواند به بهبود آپنه انسدادی خواب کمک کند. همچنین، استفاده از دستگاه CPAP یا تغییرات سبک زندگی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. با این حال، بدون درمان، آپنه خواب می‌تواند به مرور زمان بدتر شود و باعث بروز مشکلات جدی در سلامت و کیفیت زندگی کودک شود.
اگر در کودک خود نشانه‌های آپنه خواب مانند خروپف بلند، مکث‌های تنفسی در خواب یا خستگی مفرط را مشاهده می‌کنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا این اختلال به موقع تشخیص و درمان شود.
منبع: Healthline
مطالعه بیشتر: ویتامین C در کودکان _ علائم حساسیت غذایی در کودکان
