آلرژی غذایی یا حساسیت غذایی یکی از انواع آلرژی می‌باشد که توسط واکنش سیستم ایمنی، بلافاصله پس از خوردن یک غذای خاص رخ می‌دهد. حتی مقدار کمی از مواد غذایی آلرژی زا می‌تواند علائمی مانند مشکلات گوارشی، کهیر و غیره را ایجاد کند. در برخی افراد، این آلرژی می‌تواند باعث علائم شدید یا حتی یک واکنش تهدید کننده زندگی به نام آنافیلاکسی شود.
آلرژی غذایی حدود 8 درصد از کودکان زیر 5 سال و تا 4 درصد از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در حالی که هیچ درمانی برای حساسیت غذایی وجود ندارد، ممکن است حساسیت غذایی برخی از کودکان با افزایش سن کمتر شود.
شاید این نوع آلرژی گاهی با واکنش رایج‌تری به نام عدم تحمل غذایی اشتباه گرفته شود. اگرچه عدم تحمل غذایی آزاردهنده است، اما یک بیماری خیلی جدی نیست که سیستم ایمنی را درگیر کند و منجر به آنافیلاکسی شود.
مطالعه بیشتر: حساسیت غذایی در کودکان
آنافیلاکسی
در برخی از افراد، آلرژی غذایی می‌تواند باعث ایجاد یک واکنش آلرژیک شدید به نام آنافیلاکسی شود. آنافیلاکسی می‌تواند باعث ایجاد علائم تهدید کننده زندگی شود، از جمله:
انقباض و سفت شدن مجاری دستگاه تنفس فوقانی.
تورم گلو یا احساس کردن توده ای در گلو که نفس کشیدن را سخت می‌کند.
شوک با افت شدید فشار خون.
نبض سریع.
سرگیجه، سبکی سر یا از دست دادن هوشیاری.
درمان اورژانسی برای آنافیلاکسی حیاتی است. اگر آنافیلاکسی را درمان نکنید می‌تواند باعث کما یا حتی مرگ شود.
علائم حساسیت غذایی
شاید در برخی افراد واکنش آلرژیک غذایی ناراحت کننده باشد، اما شدید نباشد. اما در برخی افراد ممکن است این واکنش ترسناک و حتی تهدید کننده زندگی باشد. علائم آلرژی غذایی معمولاً در عرض چند دقیقه تا دو ساعت پس از خوردن غذاهای آلرژی زا در فرد ایجاد خواهد شد. به ندرت، علائم ممکن است چند ساعت به تعویق بیفتد.
شایع‌ترین علائم حساسیت غذایی عبارتند از:
- احساس سوزن سوزن شدن یا خارش در دهان.
- کهیر، خارش یا اگزما. (که علائم آلرژی پوستی می‌باشند)
- تورم لب‌ها، صورت، زبان و گلو یا سایر قسمت‌های بدن.
- خس خس سینه، گرفتگی بینی یا مشکل در تنفس.
- درد شکم، اسهال، تهوع یا استفراغ.
- سرگیجه، سبکی سر یا غش.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر بلافاصله پس از صرف غذا علائم آلرژی غذایی دارید به یک پزشک عمومی یا متخصص آلرژی مراجعه کنید.
در صورت بروز علائم آنافیلاکسی ، به دنبال درمان اورژانسی باشید.
علائم آنافیلاکسی شامل موارد زیر می‌باشد:
- انقباض راه‌های هوایی که تنفس را دشوار می‌کند.
- شوک با افت شدید فشار خون.
- نبض سریع.
- سرگیجه یا سبکی سر.
مطالعه بیشتر: درمان آلرژی
عوامل ایجاد کننده آلرژی غذایی
در هنگام واکنش آلرژیک غذایی، سیستم ایمنی بدن به اشتباه یک غذای خاص یا یک ماده در غذا را به عنوان چیزی مضر تشخیص می‌دهد. بعد از آن، سیستم ایمنی بدن سلول‌های ایمنی را تحریک می‌کند تا آنتی‌بادی آزاد کنند. این آنتی بادی‌ها مواد غذایی ایجاد کننده آلرژی را که آلرژن نامیده می‌شوند، خنثی می‌کنند.
اکثر آلرژی‌های غذایی توسط پروتئین‌های موجود در مواد زیر ایجاد می‌شود:
- میگو و خرچنگ.
- بادام زمینی.
- آجیل درختی مانند گردو.
- ماهی.
- تخم مرغ.
- شیر گاو.
- گندم.
- سویا.
عوامل خطر
عوامل خطر آلرژی غذایی عبارتند از:
سابقه خانوادگی
اگر آسم، اگزما، کهیر یا آلرژی‌هایی مانند رینیت آلرژیک (آلرژی فصلی) در خانواده شما شایع باشد، در معرض خطر ابتلا به حساسیت غذایی هستید.
سایر آلرژی‌ها
اگر قبلاً به یک ماده غذایی آلرژی داشتید، ممکن است در خطر افزایش حساسیت به غذای دیگری باشید. به طور مشابه، اگر انواع دیگری از واکنش‌های آلرژیک مانند رینیت آلرژیک یا اگزما دارید، خطر ابتلا به آلرژی غذایی در شما بیشتر است.
سن
آلرژی غذایی در کودکان به ویژه کودکان نوپا و نوزادان شایع‌تر است. همانطور که کودکان بزرگتر می‌شوند، سیستم گوارش آنها بالغ می‌شود و احتمال بروز این آلرژی در آنها کمتر می‌شود.
آسم
آسم و آلرژی غذایی ممکن است با هم بروز کنند. همچنین زمانی که این آلرژی‌ها رخ می‌دهند هر دو به احتمال زیاد شدید هستند.
عواملی که خطر ابتلا به واکنش آنافیلاکتیک را افزایش می‌دهند
- داشتن سابقه آسم
- در سنین نوجوانی هستید
- تأخیر در استفاده از اپی نفرین برای درمان علائم حساسیت غذایی
- داشتن کهیر یا سایر علائم پوستی
عوارض آلرژی غذایی
عوارض آلرژی غذایی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آنافیلاکسی: یک واکنش آلرژیک تهدید کننده زندگی است.
- درماتیت آتوپیک، معروف به اگزما: حساسیت غذایی ممکن است باعث واکنش پوستی مانند اگزما شود.
تست‌های آلرژی غذایی
اگر پزشک عمومی به حساسیت غذایی مشکوک شود، برای انجام آزمایشات توصیه می‌کند به متخصص مراجعه کنید.
آزمایشات و تست‌هایی که ممکن است داشته باشید، عبارتند از:
- تست خراش پوستی: که در آن یک قطره مایع حاوی آلرژن که ممکن است به آن حساسیت داشته باشید روی پوست شما گذاشته می‌شود تا مشاهده کنند که آیا به آن واکنش نشان می‌دهید یا خیر
- آزمایش خون
- رعایت یک رژیم غذایی خاص که در آن از خوردن غذاهایی که ممکن است به آن حساسیت داشته باشید اجتناب می‌کنید، تا ببینید آیا علائم شما بهتر می‌شود یا خیر
- همچنین ممکن است از شما خواسته شود که در یک دفترچه یادداشت غذاهایی که ممکن است علائم شما را تحریک کند یادداشت کنید تا به پزشک در درمان و تشخیص آلرژی کمک کند.
درمان‌های آلرژی غذایی
اگر حساسیت غذایی داشته باشید، نمی‌توانید غذاهایی را که به آن حساسیت دارید بخورید.
برای درمان آلرژی غذایی، به شما داروهایی داده می‌شود که به مدیریت علائم کمک می‌کنند یا در مواقع اضطراری استفاده می‌شوند.
این داروها شامل موارد زیر هستند:
آنتی هیستامین‌ها: برای واکنش های آلرژیک خفیف
داروهای اورژانسی: به نام تزریق کننده خودکار آدرنالین، مانند EpiPen، برای واکنش‌های آلرژیک شدید
نگران نباشید متخصص شما یک برنامه مدیریت آلرژی به شما ارائه خواهد داد که نحوه مدیریت آلرژی را توضیح می‌دهد.
کودکانی که به بادام زمینی آلرژی دارند، برای کمک به کاهش حساسیت بدنشان به بادام زمینی می‌توانند تحت ایمونوتراپی قرار بگیرند. اگرچه همچنان باید از خوردن بادام زمینی خودداری کنند.
منبع: Mayoclinic _ NHS
مطالعه بیشتر: آلرژی فصلی _ تفاوت آلرژی و سرماخوردگی
