یادگیری اینکه چگونه انسولین بر قند خون شما تأثیر می‌گذارد، می‌تواند در مدیریت بهتر وضعیت شما کمک کند.
انسولین درمانی اغلب بخش مهمی از درمان دیابت است. به کنترل قند خون کمک می‌کند و از عوارض دیابت جلوگیری می‌کند. انسولین درمانی جایگزین هورمون انسولین است که در بدن تولید می‌شود.
مطالعه بیشتر: داروهای کاهش قند خون
نقش انسولین در بدن
این هورمون از غده‌ای به نام پانکراس ترشح می‌شود. نقش اصلی آن کمک به مصرف و ذخیره درست قند موجود در غذا در بدن می باشد.
در افرادی که دیابت ندارند، انسولین به موارد زیر کمک می‌کند.
سطح قند خون را کنترل می‌کند
پس از خوردن غذا، بدن شما مواد مغذی به نام کربوهیدرات را به قندی به نام گلوکز تجزیه می‌کند. گلوکز منبع اصلی انرژی بدن است که به آن قند خون نیز می‌گویند. بعد از خوردن غذا قند خون بالا می‌رود.
هنگامی که گلوکز وارد جریان خون می‌شود، لوزالمعده با ترشح انسولین پاسخ می‌دهد. سپس انسولین به گلوکز اجازه می‌دهد تا وارد سلول‌های بدن شود تا به آنها انرژی بدهد.
گلوکز اضافی را برای انرژی ذخیره می‌کند
بعد از غذا خوردن، سطح انسولین بالاست. در نتیجه گلوکز اضافی در کبد ذخیره می‌شود. این گلوکز ذخیره شده گلیکوژن نامیده می‌شود.
بین وعده‌های غذایی، سطح انسولین پایین است. در این مدت، کبد گلیکوژن را به شکل گلوکز وارد جریان خون می‌کند. این باعث می‌شود سطح قند خون در محدوده پایداری حفظ شود.
اما اگر دیابت دارید!
سطح قند خون شما بعد از خوردن غذا بالا می‌رود. به این دلیل که انسولین کافی برای انتقال گلوکز به سلول‌های بدن شما وجود ندارد. در دیابت نوع 1، پانکراس تولید این هورمون را متوقف می‌کند. در دیابت نوع 2، پانکراس انسولین کافی تولید نمی‌کند و یا انسولین به خوبی کار نمی‌کند.
اگر دیابت را درمان نکنید، قند خون بالا می‌تواند به مرور زمان منجر به مشکلات سلامتی شود. این شرایط عبارتند از:
- حمله قلبی یا سکته مغزی.
- بیماری کلیوی یا نفروپاتی دیابتی که منجر به نارسایی کلیه می‌شود.
- مشکلات چشمی، از جمله رتینوپاتی و نابینایی.
- آسیب عصبی همراه با درد یا بی حسی عصبی که نوروپاتی دیابتی نامیده می‌شود.
- مشکلات پا که ممکن است منجر به قطع پا شود.
- مسائل مربوط به دندان.
اهداف انسولین درمانی
این درمان قند خون شما را در محدوده هدف شما نگه می‌دارد و به جلوگیری از عوارض جدی کمک می‌کند.
اگر دیابت نوع 1 دارید، برای سالم ماندن به انسولین درمانی نیاز دارید. این درمان جایگزین انسولینی می‌شود که در بدن شما ساخته نمی‌شود.
اگر دیابت نوع 2 دارید، ممکن است این درمان بخشی از مراحل مدیریت قند خون شما باشد. اما این درمان زمانی می‌تواند به شما کمک کند که تغییرات سبک زندگی سالم و سایر درمان‌های خوراکی دیابت در کنترل قند خون شما اثرگذار نبوده است.
گاهی انسولین درمانی برای درمان دیابت بارداری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر دیابت بارداری دارید و عادات سالم و سایر درمان‌های دیابت به اندازه کافی به شما کمک نکرده‌اند، ممکن است به این درمان نیاز داشته باشید.
مطالعه بیشتر: رژیم غذایی دیابتی‌ها
انواع انسولین
هر نوع از انسولین درمانی به درمان دیابت کمک می‌کند. اما هر کدام از نظر سرعت و مدت زمان کنترل قند خون متفاوت هستند. همچنین ممکن است به مصرف بیش از یک نوع انسولین نیاز پیدا کنید. عواملی که به تعیین انواع آن و میزان نیاز شما کمک می‌کند عبارتند از:
- نوع دیابتی که دارید
- سطح قند خون شما
- سبک زندگی شما
- میزان تغییر قند خون شما در طول روز
در ادامه به انواع اصلی خواهیم پرداخت.
طولانی اثر، فوق طولانی اثر یا متوسط اثر
وقتی غذا نمی‌خورید، کبد گلوکز آزاد می‌کند تا بدن شما انرژی پیدا کند. انسولین طولانی، فوق طولانی یا متوسط اثر از افزایش سطح قند خون جلوگیری می‌کند.
نمونه‌هایی از این انسولین‌ها گلارژین، detemir،degludec ،NPH و غیره هستند. اثر انسولین متوسط اثر حدود 12 تا 18 ساعت در بدن باقی می‌ماند. انسولین طولانی اثر حدود 24 ساعت کار می‌کند و انسولین فوق طولانی اثر حدود 36 ساعت یا بیشتر در خون دوام می‌آورد.
سریع یا کوتاه اثر
این نوع برای استفاده قبل از غذا ایده آل هستند. اگر همراه با غذا مصرف شوند، می‌توانند به کاهش قند خون به سطح اولیه کمک کنند. همچنین از افزایش ناگهانی قند خون بعد از خوردن غذا جلوگیری می کنند. آنها خیلی سریعتر از انسولین‌های با اثر طولانی یا متوسط شروع به کار می‌کنند. گاهی اوقات، انسولین‌های سریع الاثر در عرض 5 تا 15 دقیقه شروع به کار می‌کنند. اما برای مدت زمان بسیار کوتاه‌تری کار می‌کنند. انسولین سریع الاثر حدود 2 تا 3 ساعت دوام می‌آورد. اما کوتاه اثر حدود 3 تا 6 ساعت دوام می‌آورد.
نمونه‌هایی از این انسولین‌ها عبارتند از: فوق سریع الاثر: آسپارت فوق سریع و لیسپرو. سریع الاثر: آسپارت سریع ، گلولیزین و لیسپرو. کوتاه اثر: انسولین رگولار
گاهی اوقات، سازندگان دو نوع را ترکیب می‌کنند، که به آن انسولین مخلوط می‌گویند. این ترکیب می‌تواند برای افرادی که در استفاده از بیش از یک نوع مشکل دارند مفید باشد. از پیش مخلوط شده‌ها اغلب در عرض 5 تا 60 دقیقه شروع به کار می‌کند و می‌تواند 10 تا 16 ساعت کار کند.
توجه داشته باشید که ترکیبات مختلف از نظر زمانی که شروع به کار می‌کنند و مدت زمان ماندگاری آنها متفاوت هستند. حتما دستورالعمل‌های همراه آن را بخوانید. همچنین هر دستورالعملی را که باید رعایت کنید از پزشک خود سوال کنید.
روش‌های مصرف
انسولین به شکل قرص تولید نمی‌شود. زیرا قرص را دستگاه گوارش قبل از اینکه فرصتی برای کار پیدا کند، تجزیه می‌کند. اما راه‌های دیگری برای مصرف آن وجود دارد. پزشک در انتخاب بهترین روش مناسب شما می‌تواند کمک کند.
در ادامه به انواع روش‌های مصرف خواهیم پرداخت.
شات یا قلم
می توانید با سرنگ و سوزن، انسولین را به چربی زیر پوست تزریق کنید. همچنین می‌توانید آن را با یک وسیله که مانند قلم است تزریق کنید. اینکه هر چند وقت یکبار نیاز به استفاده از قلم یا شات دارید به نوع دیابت شما بستگی دارد. همچنین به میزان قند خون شما و اینکه چند بار غذا می‌خورید و ورزش می‌کنید نیز بستگی دارد. ممکن است چند بار در روز به تزریق انسولین یا استفاده از قلم‌های آن نیاز داشته باشید.
پمپ انسولین
پمپ انسولین مقادیر کم و ثابتی از انسولین سریع الاثر را در طول روز به شما می‌دهد. این کار مانند استفاده از یک قلم طولانی اثر است. همچنین یک پمپ می‌تواند به سرعت مقادیر لازم انسولین به دنبال خوردن غذا به بدن وارد کند. این کار مانند استفاده از یک شات سریع الاثر است. پمپ، انسولین را به داخل لوله نازکی که در زیر پوست قرار گرفته است، وارد می کند. انواع مختلفی از پمپ‌ها موجود است.
انسولین استنشاقی
این نوع سریع الاثر است. شما آن را از طریق دستگاهی استنشاقی که در دهان شما قرار می‌گیرد، تنفس و در ابتدای هر وعده غذایی مصرف می‌کنید. افرادی که سیگار می‌کشند نباید از نوع استنشاقی استفاده کنند. همچنین برای افرادی که مشکلات ریوی مانند آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه دارند نیز نباید از این روش استفاده شود.
گاهی اوقات، استفاده از این درمان ممکن است چالش برانگیز باشد. اما این روش یک راه موثر برای کاهش قند خون است. در صورت بروز هر گونه مشکل در برنامه خود با پزشک صحبت کنید. اگر آزمایشات گلوکز در خانه نشان داد که شما قند خون بسیار پایین یا بسیار بالایی دارید، فوراً کمک بخواهید. انسولین یا سایر داروهای دیابت شما ممکن است نیاز به تنظیم داشته باشد. با گذشت زمان، می‌توانید یک برنامه درمانی را پیدا کنید که متناسب با نیازها و سبک زندگی شما باشد. در نتیجه این کار می‌تواند به شما کمک کند تا زندگی فعال و سالمی داشته باشید.
اگر روزانه دوزهای زیادی انسولین مصرف می‌کنید، از پزشک خود بپرسید که آیا راهی برای ساده‌تر کردن این روال وجود دارد یا خیر. افزودن داروهای غیرانسولینی به برنامه درمانی شما ممکن است تعداد تزریق‌های انسولین مورد نیاز روزانه را کاهش دهد. برخی از داروهای غیرانسولینی فوائد دیگری نیز برای سلامتی دارند. آنها می‌توانند به کنترل وزن و کاهش احتمال حمله قلبی یا سکته مغزی، نارسایی قلبی و نارسایی کلیه کمک کنند. برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 پس از شروع مصرف داروهای غیر انسولینی می‌توانند مصرف انسولین را به طور کامل قطع کنند. اما این نکته مهم است که مصرف انسولین را همانطور که تجویز شده است ادامه دهید تا زمانی که پزشک به شما بگوید که آن را قطع کنید.
منبع: MayoClinic
مطالعه بیشتر: کنترل دیابت در محل کار _ درمان تاول‌ها دیابتی
